“เด็กในวันนี้คือผู้ใหญ่ในวันหน้า” ประโยคคุ้นหูที่เรามักได้ยินอยู่เสมอในการส่งเสริมและรณรงค์กิจกรรมเพื่อเด็กและเยาวชน เพราะพวกเขาคือทรัพยากรมนุษย์ที่เป็นกำลังสำคัญของชาติ

ท่ามกลางความเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยีที่นับวันจะทำให้เข้าถึงเนื้อหาข้อมูลที่สะดวกมากยิ่งขึ้นนั้น อาจทำให้พฤติกรรมต่าง ๆ ของมนุษย์เปลี่ยนแปลงไป สิ่งที่น่าจับตามองนั่นคือปัญหาสังคมที่เพิ่มมากขึ้นเช่นกัน

เพื่อปลุกกระแสสังคมมองปัญหาของเด็กและเยาวชนที่ต้องเผชิญปัจจัยเสี่ยง สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ร่วมกับ เครือข่ายเยาวชนป้องกันนักดื่มหน้าใหม่ เครือข่ายเด็กรุ่นใหม่ไม่พนัน เครือข่ายพัฒนาคุณภาพชีวิต เครือข่ายปกป้องเด็กและเยาวชนลดปัจจัยเสี่ยงทางสังคม เครือข่ายสื่อสร้างสรรค์เพื่อการขับเคลื่อนสังคม (Media Move) และศูนย์ฝึกและอบรมเด็กและเยาวชนบ้านกาญจนาภิเษก จัดกิจกรรมเนื่องในวันเยาวชนแห่งชาติ ปี 2563 ภายใต้แนวคิด “กับดัก…เยาวชน”

4 ภัยร้าย ใกล้ตัวเด็กและเยาวชน

1.กับดักพนัน

ปัญหาการพนันพบว่า เยาวชนเล่นพนันกว่า 3.6 ล้านคน และร้อยละ 28 อยากเล่นพนันออนไลน์ โดยมีกับดักการพนันออนไลน์ ที่ทำให้วัยรุ่นหลงเชื่อและเข้าไปสู่การพนัน ได้แก่

• กับดักโลกสวย – ทำให้คิดว่าการชนะพนันเป็นเรื่องง่าย เล่นง่าย ไม่โกง ไม่ต้องกลัวคนอื่นรู้ พริตตี้ เน็ตไอดอลก็ยังเล่น ความจริงคือพวกเขาเหล่านั้นถูกจ้างให้โพสต์ชวนเล่นพนันออนไลน์
• กับดักสูตรเฮีย – ถึงดวงไม่ดีก็ไม่กลัว เพราะมีสูตรที่หลายคนการันตีมาแล้วว่าจะทำให้ชนะพนันได้ แต่อาจยังไม่รู้ว่าสูตรไม่มีจริง เป็นเพียงเนื้อหาจากเจ้าของเว็บหรือเอเย่นต์เพื่อหลอกให้เข้าไปเล่นในเว็บของตัวเอง
• กับดักไล่ล่า – เมื่อเสียก็อยากได้คืน ไล่ล่าเอาเงินที่เสียไปกลับมา กับดักนี้แหละที่ปั่นหัวคนเล่นพนันออนไลน์มาเยอะแล้ว สุดท้ายก็จะยิ่งเสียเงินมากขึ้นเรื่อย ๆ
• กับดักเคยได้ – ช่วงที่เสีย บางคนอาจจะพยายามหยุดเล่นแต่เมื่อเคยเล่น แล้วได้เงินสักครั้งก็จะมีความคิดที่ว่าถ้าเคยได้ ก็ต้องมีโอกาสได้อีก แต่ความจริงแล้วเล่นได้ก็ไม่ได้แปลว่าได้อีก คิดแบบนี้ก็มีแต่เสียกับเสียไปเรื่อย ๆ
• กับดักดวงดี – เชื่อว่าตัวเองมีดวงด้านการพนัน เล่นอย่างไรก็ต้องได้ เสี่ยงโชคเมื่อไหร่ก็ไม่เคยพลาด คนไทยอาจเชื่อเรื่องดวง เรื่องโชค แต่อย่าลืมว่าพนันออนไลน์คือธุรกิจ ธุรกิจต้องการผลกำไรและไม่เล่นกับดวง

2.กับดักล่วงละเมิดทางเพศ

ปัญหาการคุกคามทางเพศ จากการสถิติข่าวความรุนแรงทางเพศปี 2560 ในหนังสือพิมพ์ 13 ฉบับ โดยมูลนิธิหญิงชายก้าวไกล พบสูงถึง 317 ข่าว เกินครึ่งเป็นกลุ่มเด็กและเยาวชนอายุ 5-20 ปี ถึงร้อยละ 60.6 ที่น่าตกใจคือผู้ถูกกระทำอายุน้อยที่สุด เป็นเด็กหญิง 5 ขวบถูกข่มขืน ส่วนกลุ่มผู้ถูกกระทำมากที่สุดคือนักเรียน และนักศึกษา

3.กับดักน้ำเมา

จากการสำรวจของสำนักงานสถิติแห่งชาติปี 2560 เรื่องพฤติกรรมการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ของเยาวชนอายุ 15-19 ปี พบว่า มีแนวโน้มการดื่มเพิ่มขึ้นจากร้อยละ 11 ในปี 2544 เป็นร้อยละ 13.6 ใน 2560 ซึ่งอายุเฉลี่ยของผู้ดื่มครั้งแรกเริ่มต้นดื่มเมื่ออายุ 20 ปี ทั้งนี้วัยรุ่นชายเริ่มดื่มครั้งแรกเร็วกว่าวัยรุ่นหญิงเมื่อมีอายุ 19 ปี และ 23 ปี ตามลำดับ

4.กับดักอุบัติเหตุ

การเสียชีวิตจากอุบัติเหตุจราจรทางบกของกลุ่มเยาวชน พบเฉลี่ย 13 คนต่อวันบาดเจ็บราว 800 คน และบาดเจ็บสาหัสประมาณ 150 คน พิการ 7 คน ยานพาหนะส่วนใหญ่ 4 ใน 5 คือ รถจักรยานยนต์

ในขณะที่ข้อมูลจากศูนย์วิจัยอุบัติเหตุแห่งประเทศไทย ระบุว่า

15 % ของผู้เสียชีวิตเกิดจากอุบัติเหตุรถจักรยานยนต์ เกิดจากการขับขี่ขณะมึนเมา

32 % ของอุบัติเหตุทั้งหมดเกิดจากการทำผิดกฎจราจรของผู้ขับขี่รถจักรยานยนต์

40% ของผู้ขับขี่จักรยานยนต์ที่ประสบอุบัติเหตุไม่มีใบอนุญาตขับขี่

และ 85% ของอุบัติเหตุรถจักรยานยนต์เกิดกับผู้ขับขี่ที่ไม่ได้ผ่านการฝึกอบรมขับขี่ปลอดภัยมีการฝึกขับขี่ด้วยตนเองรวมถึงคนใกล้ชิด

นางสาวรุ่งอรุณ ลิ้มฬหะภัณ รักษาการผู้อำนวยการสำนักสนับสนุนการควบคุมปัจจัยเสี่ยงหลัก สสส. กล่าวว่า จาก 4 ปัจจัยเสี่ยงดังกล่าว อยากให้เยาวชนเตือนเพื่อนด้วยกันเองว่าอาจจะเป็นหนึ่งที่ได้ประสบปัญหาที่อาจเกิดขึ้นได้ และอยากให้สะท้อนกับสังคมด้วยว่าจะทำอย่างไรให้การดูแลสิ่งแวดล้อมหรือการป้องกันแบบไหนที่จะช่วยเป็นกำลังในการป้องกันไม่ให้เยาวชนส่วนใหญ่ต้องเข้าไปเกี่ยวข้องกับปัญหา 4 เรื่องนี้ รวมทั้งอยากให้เยาวชนเห็นว่า ไม่ว่าจะเจอปัญหาอะไร เขาสามารถที่จะลุกขึ้นมาในการที่จะให้เห็นคุณค่าของตัวเอง เคารพคุณค่าของตัวเองและลุกขึ้นมาเป็นพลังที่จะเปลี่ยนสังคมได้

“ อยากให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องพยายามที่จะเข้ามาใส่ใจและมีส่วนร่วมในการร่วมป้องกันและแก้ไขปัญหาโดยเฉพาะการดูแลสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม สสส.พยายามอยู่ตลอดเวลาที่จะดูแลให้เกิดนโยบายต่าง ๆ เช่น เรื่องการควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ให้เข้าถึงยากกับเด็กและเยาวชน เพื่อป้องกันไม่ให้เป็นต้นเหตุในการนำไปสู่อีกหลาย ๆปัญหาที่อาจจะเกิดขึ้น” นางสาวรุ่งอรุณ กล่าว

4 ภัยร้ายใกล้ตัวเด็กและเยาวชน เป็นปัญหาสำคัญที่สามารถป้องกันได้ สสส.และภาคีเครือข่าย อยากให้ทุกคนเห็นความสำคัญของภัยใกล้ตัวเด็กและเยาวชน  ซึ่งเป็นปัญหาสังคมที่เราต้องร่วมมือกันสร้างให้สังคมไทยเป็นสังคมแห่งสุขภาวะอย่างยั่งยืน